Żurawina (nazwa łacińska –vaccinium)

Opis

Żurawina to wieloletnia, zimozielona krzewinka z rodziny wrzosowatych, która jest uprawiana dla dekoracyjnych i jadalnych owoców. W Polsce uprawia się żurawinę błotną (łac. Vaccinium oxycoccus) i żurawinę wielkoowocową (łac. Vaccinium macrocarpon). Ta druga – jak sama nazwa wskazuje – wytwarza znacznie większe owoce (średnicy 1–2 cm) i jest chętniej uprawiana. Żurawina to słodka przekąska i naturalny lek o licznych właściwościach leczniczych. Jest najskuteczniejszym naturalnym antybiotykiem w infekcjach pęcherza moczowego. Już w medycynie ludowej była stosowana jako środek przeciwgorączkowy i wzmacniający odporność organizmu. Dzięki skoncentrowanemu składowi jest panaceum na wiele dolegliwości.

Właściwości lecznicze

Żurawina jest źródłem cennych wartości odżywczych, zawiera witaminy, głównie z grupy A, E, C, witaminy z grupy B, oraz związki mineralne takie jak: magnez, potas,  jod, selen, luteinę, i β- karoten. Kwasy owocowe cytrynowy i jabłkowy nadają  żurawinie lekko kwaśny smak. Żurawina zawiera naturalny kwas benzoesowy, jest to popularny konserwant stosowany w celu przedłużenia przydatności spożywczej żywności- dzięki temu żurawnia przez długi czas zachowuje trwałość i świeżość. Szczelnie zapakowane owoce można przechowywać nawet przez trzy miesiące. Wykazuje zdolność do alkalizowania moczu i obniża jego pH, co prowadzi do degradacji mikroorganizmów i bakterii. Infekcje układu pęcherz moczowego są wynikiem pojawienia się mikroorganizmów w pęcherzu, nerkach i gruczole krokowym. Za większość przypadków zachorowań (85%) odpowiadają bakterie: Escherichia  Coli(pałeczka okrężnicy). Schorzenia dróg moczowych częściej dotykają kobiet, ponieważ mają krótsze przewody moczowe, co ułatwia mikroorganizmom penetrację  moczowodów wywołując infekcje. Statystycznie co 3 kobieta raz w życiu przechodzi zapalenie dróg moczowych. Do najczęstszych objawów infekcji należy: ból podczas oddawania moczu, pieczenie okolic intymnych, oraz bóle w podbrzuszu. Zawarte w żurawinie pro antocyjanidyny uniemożliwiają drobnoustrojom utrzymanie się na ściankach pęcherza moczowego, poprzez co ograniczają kolonizację bakterii. Badania naukowe wskazują, że wyciąg z żurawiny niszczy około 80% bakterii obecnych w drogach moczowych  podczas infekcji, które nie poddają się antybiotykoterapii. Żurawina pomaga także osobom z problemami oddawania zbyt częstego moczu, zaburzeniach związanymi z przebytymi zabiegami chirurgicznymi czy trudnościami z całkowitym opróżnianiem pęcherza (np. przy przeroście prostaty). Przy częstych infekcjach dróg moczowych profilaktycznie powinniśmy spożywać żurawinę przed zastosowaniem antybiotykoterapii. Kwas cytrynowy, przeciwdziała powstaniu złogów szczawianowo-wapniowych, zapobiegając rozwojowi kamicy układu moczowego.

Żurawina chroni jamę ustną przed rozwojem bakterii odpowiedzialnych za choroby przyzębia i dziąseł. Związki aktywne żurawiny hamują wytwarzanie kwasów organicznych przez mikroorganizmy. Polifenole obniżają reakcję na stany zapalne jamy ustnej, oraz wpływają na wytwarzanie i aktywność enzymów proteolitycznych(rozkładających białka), przyczyniających się do  rozwoju chorób przyzębia. Właściwości antyadhezyjne związków chemicznych obecnych w owocach żurawiny zostały potwierdzone licznymi badaniami naukowymi przeprowadzonymi in vivo i in vitro przez wielu autorów. Proantocyjanidyny zapobiegają gromadzeniu się bakterii: Streptococcus mutant Streptococcus mutans, Streptococcus sanguinis, Streptococcus salivarius, Streptococcus oralis, Streptococcus mitis, Streptococcus gordonii i Streptococcus sobrinus w jamie ustnej, ograniczając ryzyko próchnicy, oraz formowaniu się płytki nazębnej. Wykazano też, że codzienne użytkowanie płynu z żurawiną przez okres sześciu tygodni wyraźnie zmniejszyło liczbę bakterii obecnych w jamie ustnej.

Wynikami badań naukowych zostało potwierdzone również działanie bakteriobójcze, także w stosunku do bakterii patogennych w żywności. W badaniach Yee-Lean udowodniono bardzo szerokie spektrum działania przeciwbakteryjnego soku z żurawin. Do testu wykorzystano następujące szczepy bakterii: Escherichia coli, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Enterocooccus faecalis, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Salmonella enteritidis.Sok z żurawiny w różnym stopniu wykazał działanie hamujące na wszystkie spośród badanych drobnoustrojów. Żurawina zapobiega kolonizacji błony śluzowej żołądka poprzez bakterie i pomaga się ich pozbyć bez stosowania antybiotykoterapii. Wykazuje silne właściwości bakteriobójcze, co korzystnie wpływa na mikroflorę jelitową.

Związki aktywne zawarte w żurawinie opóźniają utlenianie lipoprotein o dużej zawartości cholesterolu i stymulują płytki krwi. Pomagają obniżyć  ryzyko zachorowania na miażdżycę tętnic. Naukowcy przekonują, że codzienne picie trzech szklanek soku żurawinowego podwyższa poziom dobrego cholesterolu HDL aż o 10%. Żurawina obniża zawartość cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz zmniejsza sztywność tętnic i naczyń krwionośnych. Polifenole pomagają obniżać ciśnienie tętnicze krwi, dzięki czemu lepiej funkcjonuje mięsień sercowy. Flawonoidy rozszerzają naczynia krwionośne i zapobiegają tworzeniu się zakrzepów. Zawarty kwas salicylowy w owocach żurawiny rozrzedza krew i zapobiega skrzepom. Sok żurawinowy zmniejsza rozległość zawałów mięśnia sercowego. Ostrożność powinny zachować osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna- substancji stosowanej w lekach o działaniu przeciwzakrzepowym), gdyż substancje obecne w żurawinie mogą zmieniać metabolizm tego środka przez organizm. Żurawina zawiera kwas salicylowy, więc osoby zażywające leki na bazie aspiryny oraz mające reakcje alergiczne na ten lek muszą ograniczyć spożywanie owocu.

Bioaktywne składniki soku żurawinowego mogą znaleźć zastosowanie także w chorobach wywoływanych przez grzyby. Działanie grzybobójcze soku z żurawiny zostało potwierdzone już w 1968 roku, kiedy Swartz i Medrek zbadali jego wpływ in vitro na różne typy grzybów. Zbadano wówczas grzyby powodujące choroby skóry, przy kwasowości podłoża doprowadzonej do wartości pH=5,6. Sok z żurawiny hamował wzrost badanych grzybów (oprócz Candida albicans).

Żurawina wykazuje silne właściwości detoksykacyjne- oczyszcza organizm z toksyn i zbędnych produktów przemiany materii. Wspomaga proces odchudzania się, więc szczególnie  polecana jest osobom dbającym o szczupła sylwetkę.

Owoce żurawiny zawierają sporą ilość antyoksydantów, które neutralizują działanie wolnych rodników i spowalniają proces starzenia się skóry. Zawarta w żurawinie duża ilość witaminy C stymuluje produkcję kolagenu, działa nawilżająco i  liftingująco. Witamina E poprawia elastyczność, chroni przed wysuszeniem, przyśpiesza gojenie się ran, wpływając efektywnie na odtwarzanie się nowej tkanki. Napar z liści żurawiny można stosować do przemywania skóry. Zawarta arbutyna(związek o właściwościach de pigmentacyjnych hamujący syntezę melaniny) rozjaśnia przebarwienia skórne i zapobiega powstawaniu plam. Arbutyna jest także naturalnym filtrem zatrzymującym promieniowanie UV.

Żurawina działa antykarcogennie, czyli hamuje rozwój wielu nowotworowych  linii komórkowych. Podnosi o ponad 120% poziom antyoksydantów zapobiegających chorobom nowotworowym. Wyniki badań naukowych wskazują, że zawarte w żurawinie pro antocyjaniny spowalniają podział komórek nowotworowych i poprawiają skuteczność działania leków stosowanych w  chemioterapii. Szklanka soku żurawinowego wypijana codziennie może zwiększyć wrażliwość raka jajnika na stosowane chemioterapeutyki nawet sześciokrotnie.

U dzieci i niemowląt nadmierne spożywanie żurawiny może przyczynić się do wystąpienia dolegliwości ze strony układu pokarmowego i spowodować biegunkę. Żurawina zawiera szczawiany utrudniające wchłanianie jelitowe wapnia w organizmie, więc osoby z chorobami nerek i osteoporozą powinny z rozwagą podchodzić do jej owoców.

Żurawina w ciąży jest całkowicie bezpieczna. Co więcej nierzadko stosuje się ją w przypadku częstych w tym okresie infekcji układu moczowego. Żurawina będzie też pomagała wspierać odporność przyszłej mamy i dostarczała jej ważnych witamin. Pomoże również zahamować rozwój żylaków i pajączków, które często pojawiają się na skutek dość szybkiego przybierania na wadze w ciąży. Niweluje zaparcia, z którymi borykają się ciężarne. Stanowi też świetną przekąskę, po którą bez obaw sięgać mogą kobiety w ciąży.

Owoce żurawiny od dawna cieszą się wielkim uznaniem w medycynie ludowej. Kompresy żurawinowe stosowano przy liszajach, egzemie i innych chorobach skóry.

Przepisy

Sok z żurawiny
Składniki: 1 kg żurawiny, 500g cukru, woda.

Owoce zasypać cukrem w garnku, odstawić na kilkanaście godzin. Następnie zalać wodą i gotować 1–2 godzin. Wystudzić i przelać przez sitko. Aby zakonserwować sok, należy zagotować go ponownie i natychmiast przelać do wyparzonych słoiczków i zakręcić.

Syrop z żurawiny
Składnik:200 g żurawiny,100 g cukru, 50 ml soku z cytryny,200 ml wody.

Zagotować wodę z cukrem. Dodać sok z cytryny, umyte i przebrane owoce żurawiny wrzucić do syropu z kawałkiem kory cynamonu. Owoce rozgotować. Trwa to niecałe 10 minut, następnie przetrzeć przez sitko. W pierwszej fazie rondelek przykryć ponieważ owoce pękając pryskają. Gorący syrop wlać do buteleczek lub słoiczków.

Żurawinę można spożywać w różnych postaciach: suszoną, mrożoną czy świeżą. Przygotowane z niej dżemy i konfitury  pasują do naleśników, serów pleśniowych, czy potraw mięsnych- drobiu i  wieprzowiny. W sklepach można nabyć liofilizowane ekstrakty z żurawin, soki, suplementy czy herbaty. Warto sprawdzać  etykiety na produktach, czy żurawina była dosładzana cukrem oraz potwierdzających ekologiczną uprawę. Wtedy mamy pewność ,że wyjdzie nam na zdrowie.