Porzeczka czarna – (nazwa łacińska ribes nigrum (saxifragaceae)

Opis

To  roślina należąca do rodziny agrestowatych (Grossulariaceae) ,krzew osiągający wysokość do 2 m wysokości. Pochodzi z obszarów Europy i Azji o umiarkowanym klimacie. Uprawiana prawdopodobnie już w 1400 roku, początkowo w Holandii i Danii, a później także w Anglii i Francji. Jest to. Liście, kwiaty i owoce pokryte są licznymi gruczołkami o specyficznym zapachu. W Polsce występuje w stanie dzikim na całym niżu i w pasie wyżyn. Jest również pospolicie uprawiany. Inne nazwy: smrodina, smrodynia, smrodyńki.

Czarna porzeczka to bogactwo zdrowia. W XVII wieku została nazwana „eliksirem młodości” przez opata klasztoru w Dijon. Zawiera szereg związków biologicznie czynnych, które znajdują się zarówno w owocach, jak i liściach. Uznawana jest za roślinę leczniczą szczególnie ze względu na wysoką zawartość witaminy C i antyoksydantów. Ma charakterystyczny cierpki smak i jest kopalnią witamin i cennych minerałów. Pomaga w chorobach układu sercowo-naczyniowego, w infekcjach górnych dróg oddechowych, depresji i problemach ze wzrokiem.

Właściwości lecznicze
Owoc czarnej porzeczki ma dużo witamin, przede wszystkim C, K i P oraz sporą ilość składników mineralnych-głównie potasu, wapnia, sodu, fosforu, i magnezu. Jest niskokaloryczna, bowiem w 100 g owocu jest tylko 48 kcal. Czarna porzeczka została wpisana na listę ORAC(lista produktów spożywczych, które mają zdolność pochłaniania reaktywnych form tlenu przez antyoksydanty). Produkty z tej listy w naturalny sposób pomagają organizmowi uporać się z nadmiarem wolnych rodników. Wskaźnik ORAC opracował Krajowy Instytut ds. Procesu Starzenia w laboratoriach NIH. Specjaliści ocenili skuteczność tych przeciwutleniaczy na 7957 μ  mol TE( w 100g porzeczek). Z owoców jagodowych większy potencjał antyoksydacyjny wykazuje tylko: czarna aronia (16062 μ mol TE w 100g), czarne jagody (13427 μ mol TE w jednej filiżance) i żurawina( 8983 μ mil TE w jednej filiżance).

Czarna porzeczka zawiera dużą ilość witaminy C. W 100g owocu znajduje się aż 186,2 mg tej witaminy, czyli cztery razy więcej niż w pomarańczach. Zgodnie z zaleceniami specjalistów z Instytutu Żywności  i Żywienia, codziennie powinniśmy dostarczać organizmowi witaminę C. Kwas L-askorbinowy pełni funkcję ochronną komórek odpornościowych oraz wzmacnia zdolność zwalczania zakaźnych patogenów, wzmacnia organizm przy stosowaniu antybiotykoterapii, oraz w sytuacjach stresowych, aby odbudować odporność immunologiczną. Zmniejsza czas trwania choroby i przyśpiesza czas rekonwalescencji. Czarna porzeczka ma wiele właściwości zdrowotnych:

• Zmniejsza objawy stanów zapalnych towarzyszących atakom astmy oskrzelowej
• Wspomaga leczenie wątroby i nerek
• Dzięki witaminie A poprawia wzrok i zapobiega chorobom wzroku.
• Oczyszcza organizm z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii.
• Redukuje poziom cholesterolu i obniża poziom cukru we krwi.
• Zapobiega biegunkom i problemom żołądkowym.
• Stymuluje układ odpornościowy i hamuje rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych.
• Wzmacnia miesień sercowy i normalizuje ciśnienie  tętnicze krwi.
• Pobudza apetyt podczas antybiotykoterapii i rekonwalescencji.

Sok z czarnej porzeczki stosowany w okresie jesienno- zimowym stymuluje układ odpornościowy do walki z infekcjami i wzmacnia naturalną ochronę organizmu. Herbatka z sokiem  z czarnej porzeczki pomocna jest w chorobach górnych dróg oddechowych, przy anginie i uporczywym kaszlu. Tanina działa przeciwzapalnie, a fitoncydy ( substancje lotne o działaniu antybakteryjnym) hamują rozwój bakterii, wirusów, grzybów. Zawiera też silny antyoksydant- epigalokatechinę, który zmniejsza objawy stanów zapalnych towarzyszących atakom astmy oskrzelowej.

Czarna porzeczka działa korzystnie na miesień sercowy, wzmacnia i uelastycznia ściany naczyń krwionośnych. Dzięki zawartości pektyn obniża poziom stężenia szkodliwego cholesterolu LDL we krwi. Zapobiega powstaniu blaszek miażdżycowych w ścianach naczyń krwionośnych. Pektyny spowalniają wchłanianie tłuszczów, cukrów prze organizm. Zapobiegają hipercholesterolemii( wzrostowi poziomu cholesterolu), oraz hiperglikemii( wysokiemu stężeniu glikozy we krwi). Rutyna zwiększa wchłanianie witaminy C, uszczelnia i wzmacnia ściany  śródbłonka naczyń krwionośnych. Pomaga w leczeniu awitaminozy, anemii, oraz zaburzeniach krzepliwości krwi. Owoce czarnej porzeczki zawierają aż 336 mg/100g potasu. Jest to ilość znacznie większa niż występująca w pomidorach. Potas reguluje gospodarkę  wodno-elektrolitową organizmu, wzmacnia mięsień sercowy i pomaga utrzymać prawidłowy rytm serca.

W skórce czarnych porzeczek znajdują się  antocyjany skutecznie zwalczające  bakterię E. coli, która jest główną przyczyną problemów żołądkowo-jelitowych. Działają ściągająco na błony śluzowe żołądka, hamując rozwój drobnoustrojów przewodu pokarmowego. Liście czarnej porzeczki odtruwają organizm i filtrują nerki. Pobudzają przesączanie w kłębuszkach nerkowych i hamują wchłanianie zwrotne w cewkach. Zwiększają nieznacznie ilość wydalanego moczu, ubocznych produktów przemiany materii, w tym kwasu moczowego.

Napar o składzie : 1 łyżka wysuszonych liści porzeczek wsypać do szklanki i zalać gorącą wodą. Parzyć przez 10 minut i pić herbatę 2-3 razy dziennie. Napar oczyszcza i przyśpiesza proces wydalania z organizmu ubocznych produktów przemiany materii, kwasu moczowego i toksyn. Pobudza przepływ krwi przez kłębuszki nerkowe i reguluje  czynności nerek. Zawarte w owocach porzeczki związki potasu zwiększają wydzielanie moczu, eliminując toksyczne produkty przemiany materii. Fitocydy zapobiegają zakażeniom układu moczowego(np. kłębuszkowemu zapaleniu nerek, zapaleniu pęcherza moczowego, nerek). Trudności z oddawaniem moczu, niegroźne schorzenia nerek można spróbować złagodzić mieszankami ziołowymi, zawierającymi oprócz czarnej porzeczki: skrzyp, nawłoć, brzozę, pokrzywę, borówkę brusznicy, mącznicę lekarską, tatarak, perz. Można sporządzać wywary z szerokiej gamy surowców o działaniu moczopędnym lub wybierając jeden z nich.

Garbniki i związki boru działają przeciwzapalnie na błony śluzowe żołądka i jelit, a kwercetyna ma właściwości moczopędne i oczyszczające drogi moczowe. Czarna porzeczka zawiera rozpuszczalny błonnik , który zwiększa objętość żołądka, gdyż pęcznieje pod wpływem wody i zapewnia uczucie sytości. Pektyna przyśpiesza przesuwanie treści pokarmowych, wchłanianie substancji odżywczych, pomaga usuwać z jelit  zalegające złogi pokarmowe. Przyśpiesza wydalanie toksyn z organizmu, wykazując właściwości odtruwające i odkwaszające. Czarna porzeczka jest  bogatym źródłem witaminy A (100 g świeżych owoców dostarcza 230 IU witaminy A), która pomaga zahamować proces rozwoju licznych chorób oczu, np. zaćmy.

Jelita szybciej przyswajają witaminy i substancje odżywcze z diety. Zawarte w liściach porzeczki garbniki pomagają w profilaktyce i zwalczaniu choroby wrzodowej żołądka. Mają działanie bakteriobójcze i ściągające, hamujące krwawienia śluzówki dróg pokarmowych, szybko regenerują i zabliźniają nadżerki wrzodowe żołądka. Działają przeciwzapalnie i hamują rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych przewodu pokarmowego. Olejki eteryczne pobudzają apetyt i stymulują wydzielanie soków trawiennych.

Liście czarnej porzeczki na trudno gojące się rany i ukąszenia owadów. W tradycyjnej medynie ludowej okłady z liści czarnej porzeczki stosuje się na krwawiące i trudno gojące się rany. Są także naturalnym lekarstwem na ukąszenia owadów, np. komarów. Wystarczy zgnieść liście czarnej porzeczki i pocierać miejsce ukąszenia. Liście czarnej porzeczki zawierają bowiem fitoncydy, które wykazują działanie bakterio-, wiruso- oraz grzybobójcze, a także garbniki, które działają przeciwzapalnie i ściągająco na skórę. Ponadto w liściach tych owoców można znaleźć flawonoidy, nieznaczne ilości olejku eterycznego, kwasy organiczne oraz witaminę C, które także przyśpieszają proces gojenia się skóry.

Przygotowuje się odwar z liści czarnej porzeczki, który następnie nakłada się na skórę, odleżyny, rany żylakowe za pomocą okładów i kompresów.

Przepis:

50 g liści w litrze wody podgrzewać 30 minut nie dopuszczając do wrzenia.

Ten sam odwar można stosować do płukania jamy ustnej i gardła w czasie infekcji, przy ropnych wydzielinach, często z dodatkiem szałwii, nagietka lub łopianu. Jest to skuteczna, roślinna broń w walce z bakteriami. Działa ściągającą, eliminując tym samym wysięk zapalny.

Ekstrakty z czarnej porzeczki są silnymi antyoksydantami, które neutralizują wolne rodniki i spowalniają proces starzenia się organizmu. Łagodzą podrażnienia wywołane promieniami słonecznymi.

Czarna porzeczka zawładnęła polskim rynkiem. Pełno jej w suplementach diety, środkach leczniczych, kosmetykach, jogurtach, ciastach i galaretkach. Jest przepustką do zdrowego, pełnego witalności i sprawności życia. Smak, lubiany nie przez wszystkich, niesie za sobą obietnice doskonałej kondycji ducha i ciała, dlatego należy skusić się na rozsmakowanie w świeżych owocach lub gotowych przetworach.

Przepisy
Nalewka stosowana na skórę:

1 szkl. suchych liści zalać 400 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3-4 razy dz. po 5-10 ml lub stosować zewnętrznie do przemywani przy trądzikach, łojotoku, schorzeniach ropnych i stanach zapalnych.

Alkoholmel Ribis nigri: do 100 ml nalewki wlać 100 ml miodu; wymieszać. Zażywać 4 razy dz. po 1 łyżce (przy schorzeniach układu oddechowego stosować częściej).

Sok z owoców czarnej lub czerwonej porzeczki

3 kg owoców przepuścić przez sokowirówkę lub rozgnieść je w garnku, zalać gorącą wodą tyle tylko, żeby były przykryte, doprowadzić do momentu wrzenia; odstawić na bok, przykryć i pozostawić tak na 5-8 godz.; następnie przecedzić. Na 1 l soku dać 1 kg cukru, mieszać dopóki nie rozpuści się, gotować 2 minuty i zaraz gorący sok (syrop) zlewać do gorących słoików lub butelek, zakręcać i poddawać pasteryzacji w wodzie o temp. 80o C przez 20 minut.

Sok z porzeczek działa wzmacniająco, odtruwające, moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo i odżywczo.

Napar na kaszel

Wskazany jest bardzo przy kaszlu, rekonwalescencji, przeziębieniu, osłabieniu oraz chorobach zakaźnych i skórnych. Warto go mieszać z winkiem aloesowym i anyżowym (stosunek 1:1) oraz z sokami ziołowymi (pierwiosnkowym, lepiężnikowym, mniszkowym itp.).

Liść porzeczki – 1 łyżka
Liść babki – 1 łyżka
Ziele majeranku – 1 łyżka
Kwiat rumianku – 1 łyżka
Wymieszać. Przyrządzić i pić jak napar z liści porzeczki. Można podawać niemowlętom.

Zaburzenia trawienia, biegunka, nieżyt przewodu pokarmowego

Liść porzeczki – 1 łyżka
Liść pokrzywy – 1 łyżka
Korzeń lub ziele mniszka – 1 łyżka
Ziele skrzypu – 1 łyżka
Ziele wrzosu – 1 łyżka
Wymieszać. Stosować jak wyżej.

Skąpomocz, kamica moczowa, ropomocz, krwiomocz, stany zapalne układu moczowego, zatrucia, choroby skórne, zaburzenia przemiany materii, gorączka, zaburzenia trawienne

Ziele skrzypu – 1 łyżka
Owoc jałowca – 1 łyżka
Liść porzeczki – 1 łyżka
Kłącze perzu – 1 łyżka
Korzeń wilżyny – 1 łyżka
Wymieszać. Przyrządzić i dawkować jak wyżej.

W medynie naturalnej suszone liście czarnej porzeczki często miesza się z innymi moczopędnymi ziołami, np. ze skrzypem, pokrzywą, liśćmi brzozy, brusznicy, nawłoci, korzeniem tataraku i podróżnika. Wtedy na 1 łyżkę stołową mieszanki przypada 1 szklanka wrzątku.

Jeśli chcesz oczyścić swój organizm sporządź napar:

Kopiastą łyżeczkę sproszkowanych liści zalej wrzątkiem, odstaw pod przykryciem na 10 minut, po czym przecedź i wypij z ewentualnym dodatkiem porzeczkowego soku 2-3 razy dziennie po jednej szklance.

Jest to doskonały sposób na systematyczne oczyszczanie organizmu z toksyn, jak również metoda na uzupełnienie diety w liczne sole mineralne i witaminy, prowadzące do: wzmocnienia kości, ochrony zębów przed próchnicą, uspokojenia skołatanych nerwów, poprawienia procesów myślowych i odżywienia mięśnia sercowego.

Sok z czarnej porzeczki z liśćmi wiśni

1kg owoców czarnej porzeczki
1kg cukru
100 liści wiśni
1,5 łyżki (15g) kwasku cytrynowego lub odpowiadająca ilość soku z cytryny (1g kwasku =15ml soku)

Umyte porzeczki i liście zagotować w 1,5 litra wody. Po doprowadzeniu do wrzenia gotować jakieś 10 minut po czym odstawić na noc. Rano przecedzić dodać cukier, zagotować, dodać kwasek cytrynowy lub sok z cytryny.  Przelać do butelek i dokładnie zakręcić.

Sok pomaga na infekcje układu oddechowego i moczowego, przeciwgorączkowo, wzmacnia wzrok, system odpornościowy, można stosować również przy zaburzeniach rytmu serca i miażdżycy a także jako smaczny dodatek do herbaty lub wody.

Herbatka z liści czarnej porzeczki

Do łyżki suszonych liści czarnej porzeczki dodać po łyżce liści borówki brusznicy i dzikiej róży. Zalać 2 szklankami wrzątku, parzyć pod przykryciem 10 min.

Herbatka oczyszcza organizm z toksyn, działa przeciwgorączkowo, przeciwzapalnie, reguluje pracę nerek i układu moczowego, wzmacnia wzrok.

Dżem z czarnej porzeczki o małej zawartości cukru 

2 kg owoców czarnej porzeczki
3 szklanki cukru

Oczyszczone i umyte owoce rozgnieść w garnku widelcem. Wsypać 1,5 szklanki cukru. Odstawić na kilka godzin by puściły sok. Gotować na bardzo wolnym ogniu od czasu do czasu mieszając ok 1 godziny. Jak zgęstnieje dodać pozostały cukier i gotować 10 minut mieszając. Gorący przełożyć do wyparzonych słoiczków i zapasteryzować.

Galaretka z czarnej porzeczki

2 kg czarnej porzeczki
więcej niż 1kg cukru

Oczyszczone i umyte owoce przetrzeć przez sitko. Do przetartej masy dodać tyle samo cukru stosunek 1:1. Dokładnie wymieszać i przełożyć do wyparzonych suchych słoiczków. Wysoka zawartość pektyn sprawi że galaretka zsiądzie się będzie gotowa do spożycia już po kilkunastu godzinach. Przechowywać do roku. Bez obróbki cieplnej owoce zachowają wszystkie składniki odżywcze.

Konfitura czarna porzeczka i kardamon

2 kg owoców czarnej porzeczki
2 szklanki cukru
2 łyżki kardamonu

Oczyszczone i umyte owoce rozgnieść w garnku widelcem. Wsypać 1,5 szklanki cukru. Odstawić na kilka godzin by puściły sok. Gotować na bardzo wolnym ogniu od czasu do czasu mieszając ok 1 godziny. Jak zgęstnieje dodać pozostały cukier i kardamon, gotować kolejne 10 minut mieszając. Gorący przełożyć do wyparzonych słoiczków i zapasteryzować.

---