Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)

Wiadomości ogólne

Krwawnik (Archillea millefolium), roślina pospolicie występująca na polskich łąkach, poboczach, miedzach, zaroślach, pozornie określana jako chwast. Bardzo ceniona przez Greków, Rzymian. Uprawiana przez benedyktynów i dominikanów. Gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Pospolity w Europie i Azji, w Polsce pospolity na całym obszarze. Osiąga wysokość 50–80 cm. Czasem tworzy niewielkie kępy. Cała roślina jest miękko i wełnisto – owłosiona. Łodyga omszała, zielona, częściowo barwy brunatnej lub fioletowej, podłużnie bruzdowana z jasno zabarwionym rdzeniem, grubości do 3 mm. Liście są zielone lub szarawozielone, słabo owłosione na górnej i bardziej owłosione na dolnej powierzchni – z białawym szczytem. Kwiaty – koszyczki zebrane w baldachogrono na szczycie pędu. Każdy koszyczek, średnicy 3–5 mm, składa się 4–5 kwiatów języczkowatych i 3–20 kwiatów rurkowatych. Okrywa koszyczka składa się z 3 rzędów lancetowatych, omszonych, zielonych listków, ułożonych dachówkowato, z brunatnawym lub białawym, błoniastym brzegiem.

Surowiec zielarski

Surowcem zielarskim są wysuszone kwiatostany krwawnika oraz ziele krwawnika zebrane w okresie kwitnienia, które suszy się w odpowiednich warunkach, w temperaturze do 40⁰, w miejscu zacienionym i przewiewnym – rozłożone cienką warstwą albo powiązane w cienkie pęczki i zawieszone. Jakość krwawnika jest oceniana na podstawie zawartości olejku eterycznego oraz garbników. W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są suszone kwiaty, ziele, sok z ziela krwawnika, także maść krwawnikowa. Swoje działanie lecznicze zawdzięcza głównie olejkowi eterycznemu i zawartym w nim substancjom aktywnym: azulenowi, cholinie, substancjom gorzkim, garbnikom i solom mineralnym – cynku i magnezu. Jego największa ilość znajduje się w roślinie na początku kwitnienia, później jego zawartość maleje.

Działanie

Krwawnik wykazuje działanie:

• przeciwzapalne,
• przeciwkrwotoczne,
• bakteriostatyczne.

Krwawnik wypijany jako napar ma właściwości przeciwkrwotoczne, tym samym hamuje krwawienia wewnętrzne z przewodu pokarmowego: w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, niewielkich krwawieniach z żylaków odbytu.

Ziele pobudza również czynności wydzielnicze przewodu pokarmowego – wzmaga wydzielanie soków trawiennych i żółci przez wątrobę. Stosować go można we wzdęciach i niestrawności, ze względu na działanie przeciwzapalne – w chorobie wrzodowej.

Rozkurcza mięśnie gładkie jelit i jest wykorzystywany w  bólach skurczowych jelita grubego w bolesnym parciu na pęcherz moczowy. Ponieważ posiada właściwości rozkurczowe i lekko moczopędne jego działanie jest pomocne w obniżaniu wysokiego ciśnienia tętniczego krwi, poprawie krążenia żylnego.

Krwawnik może obniżać podwyższone ciśnienie krwi. Pobudza wydzielani żółci i przyśpiesza krzepnięcie krwi w razie krwawień. Zmniejsza dolegliwości bólowe przy menstruacji. Obniża gorączkę. Hamuje rozwój grzybów.

Krwawnik ma ciekawy i skomplikowany skład chemiczny. Wywiera szerokie działanie farmakologiczne. Ziele zawiera do 1,4% olejku eterycznego złożonego z monoterpenów (beta-pinen, sabinen, 1,8-cineol, kamfer) i seskwiterpenów (beta-kariofilen, germakren D). Olejek zawiera także octan bornylu, thujon, terpineol i borneol. Chamazulen powstaje w olejku podczas destylacji z bezbarwnej achillicyny. Istnieją chemotypy krwawnika nie zawierające azulenu. Wówczas ich olejek obfituje w alfa-pinen, cyneol, sabinen i kamforę. Olejek krwawnikowy otrzymany z surowca może zawierać do 50% azulenów.

Ziele wykorzystywane jest w ginekologii w celu zmniejszenia obfitego krwawienia menstruacyjnego i odwrotnie – w celu wywołania menstruacji. Ziele krwawnika jest składnikiem płynów do higieny intymnej. Ma działanie grzybobójcze, antybakteryjne i osłaniające. Chroni przed infekcjami sfery intymnej i zapobiega pojawieniu się zmian zapalnych śluzówki.

Fitosterole i flawonoidy zawarte w kwiatach łagodzą stany zapalne gardła i jamy ustnej. Picie naparu z krwawnika wykorzystuje się w infekcjach grypowych, ze względu na możliwość wywoływania potliwości. Zioło może być używane w celu  hamowania objawów alergii, np. w katarze siennym.

Krwawnik działa również oczyszczająco i odtruwająco. Przeciwdziała kumulowaniu się złogów i tworzeniu się kamieni w nerkach, woreczku żółciowym i innych narządach wewnętrznych. Przyspiesza przemianę materii i pomaga oczyszczać krew ze szkodliwych substancji. Regularne picie tego napoju może spowodować całkowite ustąpienie migren.

Można stosować ziele krwawnika pospolitego zewnętrznie (do okładów) w celu przyspieszenia gojenia się ran lub likwidacji stanów zapalnych skóry. W tym celu wykorzystuje się  napary, maseczki oraz papki.

Nie jest zalecane by podawać go dzieciom poniżej 12. roku życia, kobietom w ciąży i karmiącym, ponieważ nie ma jeszcze badań na temat bezpieczeństwa jego stosowania. Dodatkowo należy wspomnieć, że krwawnik nie powinien być spożywany w dużej ilości ze względu na zawarty w nim tujon. Może działać toksycznie, powodować bóle głowy i nadwrażliwość na światło

Przepisy

Napar

• 1 łyżkę ziela krwawnika zalać szklanką wrzątku. Parzyć pod przykryciem przez 20 minut,
  przecedzić. Pić 2 razy dziennie po ½ szklanki.
• W zaburzeniach trawienia z krwawieniami pić 2-3 razy dziennie 1/3 – ½ szklanki
  przygotowanego naparu
• Dla usunięcia z organizmu toksyn pić 2/3 szklanki naparu 3-4 dziennie

Inny przepis

• Napar z 1 łyżki na szklankę wrzątku można pić kilka razy dziennie po 100 ml. naparem płukać włosy przy wypadaniu, stanie zapalnym skóry, przetłuszczaniu się i braku połysku.
• Napar z ziela krwawnika (do stosowania zewnętrznego) 2 łyżki ziela z krwawnika zalewamy 1 szklanką wrzącej wody, zaparzamy pod przykryciem przez 15 minut. Odstawiamy na 15 minut i przecedzamy.
• Sok z krwawnika –zażywać przez 3-5 dni po 1 łyżce 4 razy dziennie jako środek wzmacniający i odtruwający, żółciopędny.
• Macerat ze świeżego ziela – (pół szklanki zmielonego surowca na 1 szklankę wody letniej przegotowanej, odstawić na 8 godzin) pic przez 3-5 dni po 100 ml 2 razy dziennie jako środek czyszczący krew i wzmacniający.
• Ciekawy jest również ziołomiód: 1 łyżeczkę zmielonych świeżych listków zalać 1 łyżeczką wódki lub rumu i 1 łyżką miodu spadziowego, wymieszać. Zażywać 1 raz dziennie po 1 łyżce dla poprawienia trawienia i wzmocnienia i jako środek immunostymulujący. 3 razy dziennie po 1 łyżce przy kaszlu, przeziębieniu i grypie.

Sok

Świeże ziele krwawnika lub same liście, umyć oraz zmiksować. Papkę przecisnąć przez gazę. Sok można przechowywać w lodówce i zużyć go w przeciągu 3 dni. Sok pić go 2-4 razy dziennie przed posiłkami w dawkach po 10-15 ml.

Maseczka oczyszczająca

1 łyżkę suszonego kwiatu krwawnika zalać niewielką ilością wrzątku, aby powstała papka. Po przestygnięciu nałożyć na umytą twarz. Po 15 min. maseczkę zmyć z twarzy ciepłą wodą. Uwaga: przed zastosowaniem maseczki należy się upewnić, czy ziele nie wywoła reakcji alergicznej. W tym celu niewielką ilość ziela nanieść na skórę twarzy i obserwować przez 20 min. czy nie wywoła na skórze reakcji zapalnej.