Aronia (nazwa łacińska- Aronia melanocarpa)
Łączy w sobie cenne właściwości czerwonego wina i zielonej herbaty, ale nie zawiera ani alkoholu, ani kofeiny. Ma natomiast mnóstwo

prozdrowotnych substancji a także jest jednym z najbogatszych źródeł naturalnych przeciwutleniaczy, chroniących organizm przed szkodliwymi wolnymi rodnikami. Z tego powodu sok z aronii może stać się prawdziwą bombą w walce z chorobami układu krążenia, nadciśnieniem, a nawet nowotworami.

Przywędrowała do Europy z Ameryki Północnej ponad 300 lat temu, ale jej popularyzację zawdzięczamy Miczurinowi, słynnemu rosyjskiemu sadownikowi, który wyhodował rozmaite nowe gatunki roślin, a poszukiwał roślin odpornych na mróz  nawet – 40 °C. Przystosuje się do różnych rodzajów gleb. Rośnie na sawannach, kamienistych urwiskach, piaszczystych polanach, a nawet na bagnach. Niegroźne jej nawet syberyjskie warunki. Kanadyjscy Indianie przypisywali jej magiczne siły, nazywając krwią natury. Wierzyli, że wspomaga płodność kobiet, a także… przywraca młodość. Jak się okazuje, wiele z tego okazało się bliskie prawdzie. Aronia należy do tej samej rodziny co jarzębina, a nasz europejski klimat bardzo jej przypadł do gustu. Krzew ten wspaniale rośnie i owocuje w Polsce-jesteśmy prawdziwym światowym potentatem w jego uprawie. Owoce aronii nie akumulują pierwiastków takich jak arsen, ołów czy cyna. Roślina nie wymaga oprysków przeciw szkodnikom czy chorobom więc owoce nie zawierają śladów pestycydów. Wyhodowaliśmy świetne przemysłowe odmiany. Nie dzięki GMO, ale dzięki pracy polskich sadowników.

Opis
Aronia uważana jest za najzdrowszy owoc jagodowy na świecie. Zawiera bowiem duże ilości witamin B1, B2, B6,B9 (kwas foliowy), E, trochę witaminy C, a także sporo składników mineralnych, zwłaszcza mikropierwiastków, takich jak m.in. mangan (niezbędny do produkcji niektórych hormonów, ważny składnik krwi i kości), molibden (istotny uczestnik procesów przemiany materii), jod (reguluje m.in. pracę tarczycy), miedź, bor i kobalt. Zawiera szczególnie dużo związków polifenolowych, czyli bioflawonoidów nazywanych kiedyś witaminą P. Są to substancje fitochemiczne, barwniki występujące w roślinach, nadające kolor zwłaszcza owocom. Dodatkowo pełnią funkcje ochronne – bronią rośliny przed bakteriami, wirusami i grzybami, a także przed szkodliwym działaniem słońca i inwazją insektów.

W tej roślinie występują następujące składniki: antocyjany, flawonoidy – rutyna i kwercetyna, katechiny i polimery katechinowe – taniny. Rutyna i antocyjany – wzmacniają naczynia krwionośne, uelastyczniają, uszczelniają ich ściany i regulują przepuszczalność. Sok z aronii działa antyagregacyjnie na płytki krwi, pomaga więc w utrzymaniu prawidłowej lepkości krwi, przez co przyczynia się do jej prawidłowego przepływu. Ponadto antocyjany są bardzo silnymi przeciwutleniaczami – „wymiatają” wolne rodniki, które przyspieszają procesy starzenia organizmu, a także stwarza to warunki do rozwoju komórek nowotworowych (uszkadzają białka i DNA).

Aroniowe jagody zawierają aż 500 mg anto- cyjanów i ponad 2 g innych polifenoli na każde 100 g owoców. Mechanizm antyoksydacyjnego działania polifenoli jest wielokierunkowy i może polegać na bezpośrednim reagowaniu z wolnymi rodnikami i ich wiązaniu, poprzez stabilizację lub delokalizację niesparowanych elektronów, właściwościach redukcyjnych (oddawaniu elektronów lub atomów wodoru), tworzeniu mniej reaktywnych związków poprzez nasilenie dysmutacji wolnych rodników, katalizowaniu reakcji przejścia wolnych rodników w produkty obojętne, hamowaniu lub nasilaniu działania enzymów (m.in. oksydaz), chelatowaniu jonów metali. Wśród polifenoli w owocach aronii można wyróżnić związki należące do trzech grup: Procyjanidyny, Antocyjany, Fenolokwasy.

Bioflawonoidy poprawiają także wchłanianie i działanie witaminy C, która to z kolei wpływa korzystnie na działanie innego silnego przeciwutleniacza – witaminy E. Bioflawonoidy aronii – rutyna i antocyjany, korzystnie oddziałują na wzrok i poprawiają pracę najdrobniejszych naczynek krwionośnych w oku. Antocyjany regenerują rodopsynę, barwnik w siatkówce, wpływający na jakość widzenia. Opóźniają rozwój chorób oczu: jaskry, zaćmy oraz degeneracji plamki żółtej (AMD).

W aronii występują również duże ilości tanin, czyli garbników nadających jej cierpki smak. Taniny działają ściągająco na błony śluzowe przewodu pokarmowego i przeciwdziałają biegunkom. Ponadto aronia to najlepsze źródło związków, które obniżają ciśnienie tętnicze, usprawniają funkcjonowanie mózgu, korzystnie działają na wzrok, a także działają odtruwająco – pomagają usuwać toksyny z organizmu.

Właściwości lecznicze

Świat medyczny intensywnie bada potencjalne lecznicze właściwości aronii. Wiele się mówi o tym, że owoce, sok i przetwory z  tych owoców zapobiegają miażdżycy. Korzystny wpływ stwierdzono także w zapaleniu trzustki, owrzodzeniu żołądka, stanach zapalnych żołądka, chorobach wątroby i jelit, zapalenia stawów, schorzeń alergicznych czy infekcji bakteryjnych i wirusowych, włączając grypę i przeziębienia. Bogactwo antyoksydantów w owocu przeciwdziała nie tylko widocznemu gołym okiem starzeniu skóry, ale również degeneracji wszystkich narządów ciała, w tym naszego głównego centrum zarządzania – mózgu. Przyczynia się do zahamowania zmian w tym organie, które w miarę postępowania mogą prowadzić do pogorszenia funkcjonowania poznawczego (pamięci, koncentracji i uwagi), a nawet demencji. Antyoksydanty także  skutecznie zwalczają wolne rodniki i uszkodzenia prowadzące do rozwoju komórek nowotworowych. Badania na zwierzętach wykazują, że aronia wspomaga środki farmakologiczne stosowane w leczeniu raka. Jak wykazały badania u zwierząt karmionych ekstraktem z aronii występowała znacznie mniejsza ilość nie tylko nowotworów, ale i przerzutów. Owoce hamowały wzrost komórek raka jelita grubego. Ponadto owoce  dzięki swojemu potencjałowi przeciw- utleniającemu łagodzą skutki chemio – i radioterapii stosowanej w leczeniu nowotworów. Produkty z aronii pozwalają regulować poziom cukru w organizmie, ze względu na dużą zawartość kwasu chlogenowego. Obecność kwasu chlorogenowego, spowalnia absorpcję glukozy. Dodatkowo, zawarty w aronii sorbitol korzystnie wpływa na poziom cukru we krwi, przez co nadaje się dla osób chorych na cukrzycę. Sorbitol jest alternatywą dla zwykłego cukru, minimalizującym jednocześnie ryzyko próchnicy zębów. Zawarte w aronii antocyjany, katechiny i rutyna wpływają na obniżanie ciśnienia, dlatego powinna być stałym składnikiem diety osób zagrożonych zawałem lub udarem. Dodatkowo, przetwory  wspomagają działanie leków stosowanych przy leczeniu nadciśnienia, miażdżycy i chorób układu krążenia, w tym popularnych statyn. Lekarze są pod wrażeniem właściwości leczniczych aronii. Zalecają częste spożywanie owoców w postaci soku i innych przetworów, byle tylko nie były one poddawane obróbce termicznej w wysokiej temperaturze. W Pomorskiej Akademii Medycznej, oraz Klinice Kardiologii WUM w Warszawie, udowodniono, że wyciąg z aronii pozwala skutecznie regulować nadciśnienie tętnicze, zapobiega odkładaniu się cholesterolu w ściankach tętnic, oraz chroni przed chorobami serca. Spadek ciśnienia notowano zaledwie po sześciu tygodniach terapii u niemal wszystkich badanych osób. Okazuje się, że aronia zmniejsza stany zapalne drobnych naczyń krwionośnych. Owoce i sok oraz inne przetwory  zapobiegają rozwojowi miażdżycy. Występujące w owocach aronii antocyjany i inne związki hamują utlenianie lipidów, obniżają poziom złego cholesterolu LDL, podwyższają natomiast dobry cholesterol HDL. Są pomocą w profilaktyce miażdżycy.

Bioaktywne związki aronii poprawiają funkcjonowanie układu odpornościowego człowieka. Zawarta w niej rutyna wspomaga i wydłuża działanie witaminy C. Natomiast występująca w aronii miedź pozytywnie wpływa na pracę mózgu oraz serca.

Badania przeprowadzone na szczurach, które karmiono przez kilka miesięcy ekstraktem ze szpinaku, czarnych jagód i truskawek (a drugą grupę paszą bez antyoksydantów), wykazały, że wszystkie trzy ekstrakty korzystnie wpływały na pracę mózgu. Najsilniej działał ekstrakt z czarnych jagód, który zawierał antocyjany. Poprawiał on pamięć i procesy uczenia się. W związku z tym twierdzi się, że antocyjany mogą być stosowane w profilaktyce chorób neu- rodegeneracyjnych. Aronia ma znacznie więcej antocyjanów niż czarne jagody i rośnie na plantacjach, nie trzeba po nią chodzić do lasu. Aronia usprawnia również działanie pamięci i refleks oraz zwiększa koncentrację, zmniejsza natomiast napięcie nerwowe i łagodzi stres.

Sok z aronii jest także szczególnie polecany kobietom w ciąży – nie tylko dodaje przyszłej mamie sił witalnych, lecz także ma dobroczynny wpływ na rozwój płodu. Ponadto, przyczynia się do ogólnego wzmocnienia dzieci i młodzieży przy intensywnym wzroście – pomaga budować i regenerować tkankę mięśniową i kostną. Chroni również błonę śluzową żołądka przed szkodliwym działaniem kwasu solnego i alkoholu.

Katechina ma także dobroczynny wpływ na układ trawienny i procesy przemiany materii. W aronii znajdziemy również duże ilości błonnika nierozpuszczalnego i rozpuszczalnego, czyli pektyn. Błonnik aroniowy usprawnia pracę przewodu pokarmowego, przemianę materii i poprawia gospodarkę tłuszczami. Aronia posiada właściwości zielonej herbaty, a Chińczycy od tysiącleci wiedzą, że zawarte w niej katechiny chronią przed nowotworami, starzeniem się i otyłością.

Antocyjany i inne przeciwutleniacze występujące w ogromnych ilościach w aronii opóźniają procesy starzenia. Rozcieńczony sok często bywa stosowany do nacierania skóry, ale warto go pić również na plaży- jest pomocny w zapobieganiu oparzeniom słonecznym. Amerykańscy Indianie byli przekonani, że jagody są darem Wielkiego Ducha i mają dobroczynny wpływ na zdrowie. Wiara znalazła potwierdzenie w badaniach naukowych – 50 lat temu odkryto, że wolne rodniki powodują choroby i przyspieszają starzenie się organizmu. Proces powstawania wolnych rodników hamują jedynie przeciwutleniacze (antyoksydanty). Badania laboratoryjne udowodniły, że owoce te wykazują najsilniejsze działanie przeciwutleniające, jakie kiedykolwiek zarejestrowano.

Aronia odporna na toksyny ze środowiska
Dodatkową zaletą aronii jest fakt, że jej owoce nie kumulują szkodliwych dla zdrowia pierwiastków – kadmu, ołowiu, arsenu czy cyny. A ponieważ roślina nie wymaga oprysków, to można z czystym sumieniem zapewnić, że jej jagody na pewno nie zawierają pestycydów. Wręcz przeciwnie, zestaw związków obecnych w aronii działa odtruwająco, redukuje niektóre toksyny, z innymi tworzy nierozpuszczalne kompleksy usuwając je z organizmu.

CIEKAWOSTKA
Jak podaje prof. dr hab. Jan Oszmiański Kierownik katedry Owoców, Warzyw i Zbóż na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu. W Finlandii przebadano 180 jadalnych surowców roślinnych, wśród nich na pierwszym miejscu jako antyoksydant znalazła się aronia, na drugim kakao, na trzecim owoce róży. Owoce aronii to jedno z najbogatszych źródeł związków przeciw utleniających występujących w przyrodzie. Zawierają one bardzo dużo polifenoli, wśród których najliczniejszą grupę stanowią antocyjany. Dzięki temu owoce są idealnym surowcem do produkcji tzw. żywności funkcjonalnej i mogą być stosowane w profilaktyce przeciwmiażdżycowej, przeciwnowotworowej oraz w walce z cukrzycą. Jednak owoce  mają cierpki i gorzki smak, co sprawia, że nie wszyscy konsumenci są jej zwolennikami. W swoich badaniach wykazaliśmy, że niewielki dodatek odtłuszczonych wytłoków z lnu powoduje poprawę cech organoleptycznych soku z aronii. Związki fenolowe tworząc kompleksy z polisacharydami ograniczając ich cierpki i gorzki smak wynikający z oddziaływaniem na kubki smakowe języka. Połączenia te nie stanowią przeszkody w wykorzystaniu polifenoli w procesach trawienia. Dzięki temu mogą spożywać smaczne niecierpkie produkty aroniowe nawet przez małe dzieci.

Jak spożywać aronię

Przede wszystkim jako sok, bowiem świeże owoce aronii są cierpkie, więc raczej nie jada się ich na surowo. Można je przemrozić w zamrażalniku przez 48 godzin, tak jak owoce tarniny i wtedy utracą swoją cierpkość. Można także przygotować suszoną aronie, z której zimą przygotowuje się znakomite herbatki. Warto skorzystać z aronii liofilizowanej. Świetnie nadaje się także na dżemy, galaretki, konfiturę oraz na wino. Korzystne jest zmieszanie jej z innymi owocami. Wszystkim smakuje sok aroniowo-jabłkowy czy powidła śliwkowe z dodatkiem aronii.

Przepisy

Sok z aronii

Aronia zyskuje na smaku po odpowiednim przetworzeniu. Za jedną z najbardziej optymalnych form jej wykorzystania uchodzi sok, który zachowuje cenne właściwości owoców. Można go wykorzystywać na różne sposoby, np. dodając go do herbaty. W celach leczniczych, szczególnie przy nadciśnieniu, zaleca się spożywanie trzy razy dziennie porcji po 30 mililitrów (około dwóch łyżek). Profilaktycznie i dla wzmocnienia odporności warto stosować sok z aronii dwa razy dziennie (po ok. 25 ml).

Nalewka z aronii i liści wiśni

Dodanie do nalewki liści wiśni to jeden z najskuteczniejszych sposobów na to, by aronia straciła swoją cierpkość. Dzięki temu aroniówka zyskuje niepowtarzalny smak i aromat.

Składniki:

• 5 kg aronii
• 100 liści wiśni (20 na kilogram)
• 5 litrów wody (jeden na kilogram)
• 5 kilogramów cukru (jeśli chcemy by nalewka z aronii była mniej słodka, można dać mniej cukru)
• 2 – 2,5 l spirytusu
• sok z jednej cytryny

Aronie myjemy i zamrażamy na minimum 24 godziny (najlepiej na kilka dni). Po wyjęciu z zamrażarki płuczemy ją, zalewamy odmierzoną ilością wody, dodajemy liście wiśni i gotujemy przez 10 minut, aż owoce puszczą sok. Następnie odcedzamy z aronii oraz liści i dodajemy cukier. Gotujemy aż do rozpuszczenia i odstawiamy nalewkę do wystygnięcia. Gdy wystygnie dodajemy sok z cytryny i spirytus, a następnie przelewamy przez gazę do butelek i odstawiamy w ciemne miejsce. Nalewka z aronii będzie najsmaczniejsza gdy postoi minimum 6 miesięcy.

Nalewka z aronii bez gotowania

To najprostszy sposób na przyrządzenie zimowej nalewki z aronii. Przepis nie wymaga gotowania, ani dodawania liści wiśni. 

• 1 kg aronii
• pół litra spirytusu
• pół litra wódki
• pół kilograma miodu
• szklanka cukru

Umyj i osusz owoce, a następnie umieść je w słoju lub innym naczyniu. Delikatnie pognieć (na przykład za pomocą tłuczka) i zasyp cukrem, a następnie odstaw na około godzinę. Gdy aronia puści sok dodaj miód i zalej całość wódką i spirytusem. Zamknij słoik i odstaw na 5 tygodni w ciepłe i ciemne miejsce. Co kilka dni potrząśnij naczyniem. Po pięciu tygodniach odcedź nalewkę przez gazę i przelej ją do butelek. Odstaw w ciemne miejsce na minimum kilka miesięcy.

Nalewka z aronii z kardamonem i imbirem

Przygotowana również bez gotowania i bez dodatku liści wiśni – ale za to z aromatycznymi przyprawami. Cierpki smak  przełamuje imbir, kardamon i nuta wanilii.

Składniki:

• 1 kg aronii
• pół kilograma cukru
• 1 litr spirytusu
• 1 litr wódki
• 1 laska wanilii
• 3 ziarna kardamonu
• 2-3 centymetry suszonego imbiru

Owoce aronii umyj i osusz, a następnie włóż do szklanego słoja. Dodaj cukier i przyprawy, a następnie zalej wódką i spirytusem. Odstaw na 3 tygodnie w ciepłe i ciemne miejsce. Pamiętaj, aby co kilka dni potrząsnąć naczyniem, by cukier lepiej się rozpuścił. Po 3 tygodniach odcedź nalewkę i przelej ją do butelek. Odstaw na minimum 6 miesięcy.

Nalewka z aronii z miodem

Dodatek miodu sprawia, ze smak nalewki z aronii jest niezwykle ciekawy. Warto zrobić tę właśnie nalewkę jeżeli lubi się wyjątkowo słodkie nalewki.

Składniki: 1 kg owoców aronii, 1,5 litra wody, pół cytryny, 50 dag cukru, 2 łyżki miodu, 1 litr spirytusu.

Do garnka wsypać owoce i zalać wodą, gotować ok. 40 min. Potem odstawić i przestudzić. Następnie przecedzić wywar przez sito, aby pozbyć się owoców. Dodać cukier i sok z ołówki cytryny, zamieszać aby wszystko się rozpuściło. Kolejno dodać miód i również zamieszać żeby się rozpuścił. Kiedy nalewka będzie zupełnie zimna dolewamy spirytus, mieszamy dobrze i przelewamy do butelek. Nalewka z aronii z miodem powinna leżakować ok. 4 miesięcy w chłodnym miejscu.

Konfitura z aronii

Z owoców aronii można też przygotować konfitury. W tym celu 1 kg owoców gotuje się trzykrotnie po 20-30 minut w gęstym syropie cukrowym, przygotowanym z 1-2 kg cukru i 1-2 szklanek wody, a następnie umieszcza w słoikach i szczelnie zakręca.

---