Zmęczenie nadnerczy – sposoby leczenia: dieta i zioła

Coraz częściej zdarza się, że wiele osób cierpi na zespół przykrych objawów a po standardowych badaniach i wywiadach lekarze nie podejmują się leczenia informując, że nie widzą rażących odchyleń od normy oraz nie znajdują jednostki chorobowej. Podobnie jak przy fibromialgii czy chorobach tarczycy objawy zmęczenia nadnerczy są rzeczywiste i bardzo realne dla pacjenta, ale trudne dla zdiagnozowania przez medyków pracujących zgodnie z odgórnie narzuconymi procedurami. W takich przypadkach większość lekarzy mówi, że pacjenci  są  po prostu zmęczeni,  przygnębieni albo symulują.  Zdarza się wręcz, że jeśli ktoś zdesperowany nie daje za wygraną szukając za wszelką cenę pomocy wysyłają delikwenta ….do psychiatry. Jedną z takich przypadłości nie sklasyfikowanej w oficjalnym wykazie jednostek chorobowych jest zmęczenie nadnerczy. Po raz pierwszy terminu tego użył opisując symptomy w 1998r dr James L. Wilson. Obecnie przez nielicznych lekarzy, którzy podejmują się leczenia nazywane jest „zespołem stresu XXI wieku”.

Nadnercza a co to?

Nadnercza to dwa gruczoły, parzyste, wielkości orzecha, trójkątnego kształtu, wielkości kciuka, umiejscowione za nerkami. Chociaż  są niewielkie pełnią wiele istotnych  funkcji w organizmie, min. są częścią osi przysadka-podwzgórze nadnercza, są niezbędne do regulacji metabolizmu, wydzielania kortyzolu i adrenaliny, hamowania procesów zapalnych, utrzymania energii na odpowiednim poziomie, wytwarzają również aldosteron odpowiedzialny za utrzymanie właściwego ciśnienia krwi i pełnią wiele innych funkcji.

Nadnercza są:

• zbudowane z dwóch elementów – kory i rdzenia, Strukturę nadnerczy można porównać do awokado. Składają się bowiem z 3 warstw.
• Pierwsza – ochronna warstwa tłuszczu (jak skóra w awokado).
• Druga – kora nadnerczy (jak miąższ awokado) obejmuje ok. 80% objętości nadnerczy. Kora nadnerczy wytwarza takie hormony, jak np. DHEA (wpływa korzystnie na układ odpornościowy, wpływa korzystnie na sen, wykazuje działanie antynowotworowe i antyoksydacyjne, wywiera efekt ochronny na ośrodkowy układ nerwowy). W korze wytwarzane są również kortyzol i jego związki, które kontrolują nasz rytm dobowy, hamują stany zapalne, pomagają nam generować energię z żywności (węglowodanów i tłuszczu), a także regulują ciśnienie krwi i poziom cukru we krwi. Rolą kory jest także produkcja mineralokortykoidów (jak aldosteron) , który reguluje wydalanie płynów i minerałów w organizmie.
• Trzecia – rdzeń (jak pestka w awokado), który wydziela trzy różne katecholaminy, w tym: adrenalinę, noradrenalinę i dopaminę. Podobnie, jak kortyzol, związki te wydzielane są w reakcji na stres.

Nadnercza wydzielają niezbędne do przetrwania hormony stresu w sytuacjach „walcz lub uciekaj”, ale nasz nowoczesny styl życia powoduje zmuszanie nadnerczy do nadmiernego wydzielania tych hormonów i ostatecznie stają się zmęczone lub wyczerpane.

Do hormonów wydzielanych przez nadnercze należą:

• kortyzol,
• aldosteron,
• hormony płciowe (w niewielkiej ilości, przede wszystkim androgeny, czyli testosteron i androsteron; odpowiadają one za prawidłowy rozwój męskich cech płciowych),
• adrenalina (ten hormon jest wydzielany nieustannie w bardzo małych ilościach; dopiero pod wpływem silnych emocji np. strachu lub gniewu jego stężenie we krwi wzrasta),
• rdzeń w niedużych ilościach wytwarza również dopaminę oraz noradrenalinę

Hormony nadnerczy generuję reakcję na stres, która pozwala nam utrzymać organizm przy życiu w chwili urazu lub niebezpieczeństwa. Pod wpływem stresu (ćwiczeń fizycznych, po posiłku, produkcja energii do chodzenia, obniżenia poziomu cukru we krwi, długotrwały post, w reakcji na stymulację w wyniku stanu zapalnego, kofeiny, hałasu, snu, czy niedoborów w organizmie) podwzgórze uwalnia hormon CRH (kortykoliberynę), który wysyła wiadomość do przysadki. To stymuluje produkcję ACTH w przysadce, która następnie żąda, aby nasze nadnercza zaczęły produkować kortyzol, co spowolni nasze trawienie i zwiększy poziom cukru we krwi. Nadnercza uwolnią także adrenalinę, która podniesie tętno i zwiększy ciśnienie krwi.

Kortyzol, poza sytuacjami stresowymi wydzielany jest w ścisłym dobowym rytmie. I tak o to z rana powinien być najwyższy  (to on nas budzi ze snu). Z godziny na godzinę spada do średniego poziomu popołudniem. Wieczorem kortyzol powinien być niski, tak abyśmy mogli spokojnie zasnąć i spać, aż do rana – gdzie ponownie rośnie. Kortyzol i jego dobowy rytm wydzielania jest ściśle powiązany z innymi hormonami naszego organizmu, w tym hormonami tarczycy i insuliną.

Upewnienie się, że twoje nadnercza produkują odpowiednią ilość hormonów ma kluczowe znaczenie – zbyt wiele lub zbyt mało konkretnego hormonu może spowodować spustoszenie w twoim ciele i wpłynąć na twoją zdolność radzenia sobie z obowiązkami dnia codziennego.

Zmęczone nadnercza

Zmęczenie nadnerczy to stan, w którym nadnercza i oś przysadka-podwzgórze-nadnercza funkcjonuje nieprawidłowo. Zmiana polega nam tym, że w momencie kiedy spotyka nas sytuacja stresowa w dalszym ciągu  wysyłane są sygnały  z podwzgórza do przysadki mózgowej, a od przysadki do nadnerczy. Jednak, gdy wiadomość dotrze do nadnerczy, nic się nie dzieje! Nadnercza są tak wyczerpane, że nie są w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości hormonów.

Czyli zmęczenie lub wypalenie nadnerczy jest stanem chorobowym, w którym nadnercza nie są w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości hormonów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niektóre źródła szacują, że ponad 80% dorosłych osób ma do czynienia ze zmęczeniem nadnerczy w jakiejś formie. Rezultat tej nierównowagi oznacza, że osoba doświadcza normalnych codziennych stresów jako przytłaczających, powodując całkowite wyczerpanie, które wydaje się nie mieć końca, bez względu na to, ile snu, odpoczynku czy relaksu sobie zafudnowała.

Chociaż zmęczenia nadnerczy wizualnie nie widać, ponieważ nie ma widocznych objawów jak np. wysypka, podniesiona temperatura, bóle brzuch itp. Jest to wyniszczający stan dla osób cierpiących na tą dolegliwość. Fakt, iż ta dolegliwość jest „niewidoczna” sprawia, że ​​jest ona jeszcze trudniejsza dla osób cierpiących na to schorzenie, ponieważ inne osoby (np. lekarze) mogą kwestionować objawy danej osoby, bądź przypisywać im inne dolegliwość jak np. depresja. P.S. W obecnych czasach ilość młodych osób przyjmująca antydepresanty jest przerażająca.

Objawy zmęczenia nadnerczy:

Najczęstszymi objawami zmęczenia nadnerczy, które występują u większości (jeśli nie wszystkich) osób cierpiących, są objawy takie jak: zmęczenie i pragnienie jedzenia. Poza tymi dwoma są też mniej powszechne objawy, których doświadcza tylko mniejszy ilość cierpiących na to schorzenie. Należą do nich niskie ciśnienie krwi i częste oddawanie moczu.

Innymi objawami są:

• Nadużywanie środków pobudzających, takich jak kofeina.
• Nieumiejętność radzenia sobie ze stresem i emocjami
• Zmniejszony popęd seksualny
• Podwyższony poziom cukru we krwi  problemy z trawieniem
• Słabsza pamięć i  zdolność koncentracji
• Zawroty głowy przy zbyt szybkiej zmianie pozycji
• Problemy z tarczycą lub zbyt niski poziom hormonów
• Ochota na słodkie i słone potrawy słodkie i/lub tłuste jedzenie.
• Słabsza odporność m.in. częstsze infekcje
• Wysoki poziom stresu nawet w czasie spokoju i bez obowiązków
• Bóle mięśni, stawów, kości
• Objawy podobne do menopauzy
• Depresja, brak energii, drażliwość, brak radości życia
• Przyrost masy tłuszczowej, zwolniony metabolizm
• Wypadające włosy, oznaki szybszego starzenia się skóry (suchość, mniejsze napięcie,
• nowe zmarszczki)
• Cienie pod oczami.
• Ekstremalne zmęczenie godzinę po treningu.
• Bezsenność.
• Drętwienie w palcach / złe krążenie.
• Budzenie się w nocy.
• Zespól policystycznych jajników.
• Bolesne miesiączki.
• Ziemne stopy i dłonie.

Przykre jest to, iż konwencjonalna medycyna nie traktuje wypalenia nadnerczy jako jednostki chorobowej. Uznaje dopiero stan, w którym nadnercza praktycznie przestają funkcjonować i przyjmują postać autoimmunologicznej choroby Addisona.

Dlaczego tak jest???

Ponieważ każda choroba, która jest uznawana przez firmy ubezpieczeniowe posiada swój kod. Wypalenie nadnerczy takiego nie posiada, dopiero choroba Addisona takowy kod ma. Lekarze mogą ją diagnozować dopiero, gdy wyniki faktycznie przekroczą powszechnie uznawane normy.

Zmęczenie nadnerczy można podzielić na 3 fazy

1. faza pobudzenie i zmęczenie: normalnie poziom kortyzolu powinien być wyższy w
   godzinach porannych.  Pierwszy etap charakteryzuje się wyższym poziomem kortyzolu w
   nocy, kiedy normalnie powinien być niski co prowadzi do pobudzenia w nocy, trudności w
   zasypianiu i porannym zmęczeniu.
2. faza zestresowanie i zmęczenie: większe zakłócenia wydzielania kortyzolu. W tej fazie
   poziom kortyzolu może być wyższy w godzinach porannych, ale szybko się obniża po obiedzie prowadząc do zmęczenia. Kolejny przypływ energii może być w godzinach 23-1 czyli w czasie kiedy organizm powinien szykować się do snu ewentualnie pobudka w środku nocy i niemożność zaśnięcia.
3. faza całkowite wypalenie: dana osoba czuje się całkowicie wyczerpana i wypalona bez względu na tryb życia i długość snu. Wydzielanie kortyzolu jest całkowicie zakłócone i istnieje ryzyko wysokie ryzyko zachorowania na choroby tarczycy, autoimmunologiczne i problemy jelitowe.

Zmęczenie nadnerczy można zdiagnozować poprzez oznaczenie poziomu kortyzolu i innych hormonów ze śliny pobranej 4 krotnie w ciągu doby o różnych godzinach.

Czynniki prowadzące do zmęczenie nadnerczy W dużym skrócie … to  nowoczesny styl życia. Jednak powodów może być wiele – stres emocjonalny, szczególnie jeśli utrzymuje się przez dłuższy czas, wystawianie na działanie sztucznego światła w nocy, nadużywanie kofeiny i używek, niedosypianie – zarywanie nocy, dieta uboga w składniki odżywcze, ekspozycja na chemikalia w wodzie, powietrzu, domu. Wróćmy na chwilę do objawów wypalenia nadnerczy…. Powiedzmy sobie szczerze, że każdy boryka się choć z jednym z wymienionych objawów. Wszystko przez to, że my po prostu  chyba zapomnieliśmy jak się odpoczywa. Cały czas pędzimy, towarzyszy nam permanentny stres, nie mamy czasu spać, a co dopiero wyjść na spacer czy przejażdżkę rowerem do lasu. Pijemy coraz więcej energetyków i pobudzaczy, no bo przecież spać nie ma kiedy, a jakoś trzeba funkcjonować…. nie jesteśmy bowiem świadomi stresu, na który sami siebie narażamy. Trochę się w tym wszystkim gubimy, a nasze zdrowie na tym bardzo cierpi bo STRES POTRAFI ZABIĆ! To nie żart. Na pewno słyszeliście takie historie, że ktoś osiwiał w ciągu nocy, albo „w tydzień postarzała się o 5 lat”.  Więcej na temat stresu pisałam tu – Cichy zabójca czyli STRES. Jakie są skutki przewlekłego stresu? Wiem, wiem, wiem, że nie na wszystko w naszym życia mamy wpływ, ale powinniśmy zadbać przynajmniej  o to na co mamy wpływ i co jest pod naszą kontrolą.

Główne przyczyny zmęczenia nadnerczy:

• Jednorazowa bardzo stresująca sytuacja (śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, rozwód, zdrada).
• Długotrwały stres np. stresująca praca, toksyczny związek, problemy finansowe.
• Negatywne emocje (chowanie urazy, negatywne myśli).
• Brak odpowiedniej ilości snu.
• Toksyny środowiskowe i zanieczyszczenia.
• Częste chodzenie spać po 24.00
• Jedzenie przetworzonej i niezdrowej żywności.
• Metale ciężkie.
• Brak ćwiczeń i ruchu.

Czy wiesz, że….

Nadnercza regenerują się pomiędzy 21:00, a 23:00. Jeżeli zatem stale chodzisz spać po 23.00 , nie pozwalasz nadnerczom się zregenerować.

Jak zdiagnozować wypalenie nadnerczy?

Bardzo trudno jest zdiagnozować wypalenie nadnerczy w oparciu o wyniki badań krwi. Konieczne jest bowiem wykonanie szeregu testów, czasami nawet po kilka razy i wzięcie pod uwagę wszystkich występujących objawów. To wymaga doświadczenia i dogłębnej znajomości różnych systemów w naszym ciele, a także ogromnej cierpliwości.

Na pewno podstawowym badaniem jest badanie poziomu kortyzolu.  Najlepiej wykonać badanie dobowego rytmu wydzielania kortyzolu z krwi lub ze śliny.

Warto zbadać również poziom sodu, potasu i chlorków w celu rozpoznania zaburzeń równowagi elektrolitowej. W przypadku wypalenia nadnerczy stężenie sodu i chlorków jest zwykle niskie, a stężenie potasu może być bardzo wysokie.

W przypadku wypalenia nadnerczy osłabione jest również przysadka mózgowa i podwzgórze, co może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Dlatego też konieczne jest zbadanie poziomu TSH, FT3 i FT4.

Zatem jak uregulować i zregenerować prace naszych nadnerczy?

• Śpij minimum 7-8h (jak już wspominałam najlepszy czas na pójście spać dla nadnerczy jest między 21.00 – 23.00).
• Zrezygnuj z kawy i napojów energetyzujących oraz wszystkich „używek” mających działanie pobudzające.
• Unikaj wieczorem niebieskiego światła, które generują laptopy,tv czy telefony – zacznij czytać książki przed snem.
• Ogranicz  intensywne ćwiczenia fizyczne, a szczególnie unikaj ich wieczorem (wieczorem kortyzol powinien spadać, tak żebyśmy mogli iść spać, a wieczorne ćwiczenie go nam podbija)
• Zacznij praktykować jogę i medytację – to naprawdę bardzo pomaga w wyciszeniu i odstresowaniu.
• Wyjdź na spacer – najlepiej do lasu ( las uspokaja, wycisza, a także napełnia pozytywną energią).
• Zrezygnuj z nadmiaru węglowodanów w diecie i ustabilizuj gospodarkę cukrową.
• Wprowadź odpowiednią suplementację ( probiotyki , witamina D3, Witamina K2 Mk- 7, selen, cynk, witaminy z grupy B, magnez)
• Zredukuj poziom stresu. Postaraj się nauczyć panować i zwalczać stres. Kiedy czujesz się zestresowany lub przytłoczony, weź głęboki oddech, może wyjdź na zewnątrz i odwróć swoją uwagę.  Zdobycie kontroli nad stresem jest niezbędne do przywrócenia nadnerczy do  ich optymalnego poziomu funkcjonowania.

Zapamiętaj – nic tak nie regeneruje nadnerczy jak SEN (najlepiej kłaść się spać przed 23).

Jak leczyć zmęczenie nadnerczy

Niestety nie ma lekarstwa w postaci pigułek, leczenie hormonalne stosuje się tylko w skrajnym przypadku niedoczynności nadnerczy – chorobie Addisona. Jedynie dieta, suplementy i zioła mogą być pomocne. I chyba to jest jedyny powód dlaczego medycyna głównego nurtu nie uznaje tej jednostki chorobowej.

Wsparcie nadnerczy

Dieta bogata w zboża, cukier oleje roślinne i produkty przetworzone może powodować zmęczenie nadnerczy –  tym samym modyfikacja diety może ten proces odwrócić.
W szczególności:

1. Zdrowe tłuszcze. Kwasy tłuszczowe o dobrej proporcji omega 3 i 6 :  olej kokosowy, prawdziwe masło i  masło ghee, oliwki, tłuste ryby nie hodowlane i mięso zwierząt karmionych naturalnie.
2. Nieoczyszczona sól gruboziarnista (i to dużo) – zmęczone nadnercza potrzebują dodatkowej soli z kolei sól nie poddana obróbce zawiera dużo minerałów. Przy zmęczeniu nadnerczy jest niższy poziom aldosteronu, odpowiedzialnego również za regulację soli w organizmie, więc zwiększenie spożycia soli pozwala poczuć się lepiej
3. Nie węglowodany a białko na śniadanie ok. 40g – pomaga wspierać nadnercza w ciągu dnia.
4. Dużo zielonych i kolorowych warzyw i ziół np. bazylia– pomagają odżywić nadnercza jak i całą resztę
5. Regularne posiłki w ciągu dnia, niewielkie porcje, wolne konsumowanie
6. Zwiększenie spożycia witaminy C, ale nie wieczorem bo może powodować problemy z zaśnięciem.
7. Wczesne zasypianie 22-22.30 i długość snu 8-10 godzin.
8. Zredukowanie stresu
9. Organizm osób z wypaleniem nadnerczy często ma braki minerałów i jest niedowodniony. Można uzupełnić braki poprzez picie osolonej wody.
10. Unikanie intensywnego sportu przez pierwsze 2-3 miesiące. W zamian za to spacery, joga, pływanie rekreacyjne, jazda bez wysiłku na rowerze.
11. Zwiększenie spożycia w diecie witamin z grupy B szczególnie B12 i kwasu foliowego, cynku i magnezu. Oraz witaminy D – słońce.
12. Probiotyki – najlepiej naturalne w żywności – żywność sfermentowana lub wlasnorecznie przygotowany napój probiotyczny

Zioła w zmęczeniu nadnerczy

Najskuteczniej równoważy nadnercza indyjski żeń-szeń Ashwagandha,  ale nie jest zalecany w czasie ciąży i podczas karmienia. Poza tym żeń-szeń syberyjski, jagody cytryńca i lukrecja. Catalpa jako naturalna alternatywa dla hormonów sterydowych kory nadnerczy i niesterydowych leków przeciwzapalnych.

Ziołowa tynktura na zmęczenie nadnerczy -przepis:

• Po 2 łyżki żeń-szenia syberyjskiego, indyjskiego i jagód cytryńca
• Po 1 łyżce bazylii i lukrecji
• Szklanka dobrej jakości alkoholu 80% (zamiast alkoholu może być gliceryna, ale proces ekstrakcji będzie dłuższy)

Zalać zioła w słoiku alkoholem. Pozostawić w chłodnym ciemnym miejscu na 6-8 tygodni, od czasu do czasu wstrząsając. Po tym czasie przecedzić przez gazę, dobrze wyciskając zioła. Przelać do butelki z kroplomierzem.  W razie potrzeby i nasilenia symptomów przyjmować 1 lub 2 dawki całego kroplomierza od 1 do 3 razy dziennie. Przechowywać w szafce kuchennej. Czas przydatności do spożycia – tynktura na bazie alkoholu do 5 lat,  na bazie gliceryny  12- 18 miesięcy.

Domowy olejek wspomagający prace nadnerczy

Składniki:

• Olej bazowy  np. kokosowy, jojoba, migdałowy, oliwa z oliwek
• Olejek z rozmarynu
• Olejek goździkowy
• Dodatkowo opcjonalnie: olejek lawendowy, z bazylii, miętowy

Umieścić w dłoni kilka kropel oleju bazowego i po kropli pozostałych, wmasować w skórę na wysokości nadnerczy (dolna cześć pleców tuż nad nerkami). Stosować 1 dziennie wieczorem przed snem. Olejek spowoduje zmniejszenie stresu i dobry sen.