Dynia (nazwa łacińska- Cucurbita)

Historia dyni sięga czasów starożytności, ponieważ znana była już grekom, którzy wykorzystywali dynię zalaną winem jako środek na zaparcia oraz rzymianom, którzy podawali na ucztach dynię smażoną w miodzie.

Opis

Dynia i jej właściwości lecznicze oraz wartości odżywcze doceniali już meksykańscy Indianie. Znalazła ona zastosowanie zarówno w meksykańskiej medycynie naturalnej, jak i kuchni (przepisy na przetwory z dyni są przekazywane z pokolenia na pokolenie), a także była wykorzystywana do produkcji różnych przedmiotów jak misy, naczynia czy nawet rzeźby. Wierzono, że dynia powstała z ciał zmarłych bogów stąd tak silna obecność dyni w tej kulturze. Nawet podczas wyrobu biżuterii Indianie bazowali na wyglądzie dyni oraz jej kwiatów. Europa o istnieniu dyni dowiedziała się jednak dopiero w XV wieku, kiedy Krzysztof Kolumb sprowadził warzywo na kontynent. W ciągu 100 lat dynię uprawiano w wielu krajach Europy. Dynia swoją sławę zawdzięcza wierzeniom, jakoby dodawała wigoru w łóżku. Była to tak atrakcyjna właściwość, że w niektórych regionach świata podczas nocy poślubnej mąż ubierał maskę z dyni i jadł jej pestki przed wyjątkową nocą. Obecnie dynie uprawiane są przede wszystkim właśnie w Stanach Zjednoczonych. Za „dyniową stolicę świata” uważa się Motron w stanie Illinois. W USA dyni używa się nie tylko w kuchni. Jest też ona symbolem Halloween, które narodziło się w tym kraju. Jednak z tych przeznaczonych na „strachy” w Halloween niekoniecznie da się przyrządzić smaczne potrawy, dynie dzielą się bowiem na dwie główne kategorie – jadalne i ozdobne. Dynia to botanicznie owoc, zaklasyfikowany do warzyw.

Dynia to roślina o cennych walorach odżywczych i zdrowotnych. Dostarcza niezbędne witaminy i związki mineralne. Właściwości lecznicze ma miąższ, nasiona i po wysuszeniu można toczyć olej z pestek nasion. Z dyni nożna skomplikować smaczne , różnorodne , a przede wszystkim zdrowe dania. Nie wszystkie są pomarańczowe – istnieją odmiany białe, niebieskawe, a nawet czerwona europejska.

Dynia jest niskokaloryczna, w 100g znajdziemy jedynie 28 kcal. Jest skarbnicą składników mineralnych i witamin. Zawiera potas(278mg/100g), wapń(66mg/100g),fosfor(43mg/100g), magnez(14mg/100g) i żelazo(0,8mg/100g). Miąższ z dyni zawiera gamę witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, E i K oraz witaminy rozpuszczalne w wodzie, głównie C i z grupy B. Jest idealna w sezonie jesienno-zimowym,  gdy panuje okres grypy i  przeziębień. Witamina C stymuluje układ immunologiczny do walki z infekcjami, wzmacniając ochronę organizmu. Dynia zawiera sporą ilość karotenu głównie α i β. Im barwa miąższu jest intensywniejsza, tym większa ilość karotenów. Naukowcy z East China Normal University w Szanghaju (Chiny) odkryli, że substancja, która znajduje się w wyciągu z miąższu dyni figolistnej –  D-chiro-inozytol – może zastąpić insulinę. Substancja ta stymuluje regenerację komórek trzustkowych beta u szczurów z cukrzycą i reguluje aktywność insuliny.

Podniesienie poziomu insuliny we krwi prowadzi do obniżenia poziomu cukru, to z kolei owocuje obniżeniem ilości wolnych rodników tlenowych, uszkadzających między innymi, odpowiedzialne za wytwarzanie insuliny, komórki beta. Według naukowców ekstrakt z dyni może nie tylko działać profilaktycznie u osób o podwyższonym ryzyku zachorowania na cukrzycę insulinozależną (typu 2), ale również ograniczać w znacznym stopniu zapotrzebowanie na insulinę osób już chorych.

Należy jednak zaznaczyć, że tak działa substancja zawarta w ekstrakcie z miąższu dyni figolistnej. Sama dynia nie jest wskazana w cukrzycy, ponieważ jej indeks glikemiczny jest wysoki i wynosi 75.

Właściwości lecznicze

• Pestki z dyni ułatwiają detoksykację i usunięcie pasożytów z organizmu dziecka
• Działa moczopędnie
• Wzmacnia układ immunologiczny
• Zapobiega mdłościom i wymiotom podczas ciąży
• Reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową w organizmie
• Przyśpiesza metabolizm
• Poprawia stan skóry, włosów i paznokci
• Obniża poziom złego cholesterolu LDL
• Normalizuje ciśnienie krwi
• Pestki z dyni wpływają na poprawę sprawności seksualnej i lepszą pracę gruczołu krokowego u mężczyzn

Dynia jest wykorzystywana w leczeniu nadciśnienia tętniczego, bowiem w swoim składzie praktycznie nie zawiera sodu. Rozpuszczalny błonnik pokarmowy reguluje profil lipidowy krwi. Ma zdolność wiązania kwasów tłuszczowych w jelicie grubym, dzięki czemu obniża poziom „złego” cholesterolu LDL. Dzięki dużej zawartości witaminy E dynia pomaga uszczelniać ściany  naczyń krwionośnych oraz chroni erytrocyty przed przedwczesnym rozpadem. Witamina B11(karnityna) pomaga w walce z anemią, zaburzeniach krzepliwości krwi i zapobiega powstaniu zakrzepów. Ponadto potas utrzymuje prawidłowy rytm serca, zapobiegając zatorom i zawałom. Dynia zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, które pomagają w likwidacji już powstałych w naczyniach złogów cholesterolowych w ścianach tętnic oraz zapobiegają dalszemu rozwojowi blaszki miażdżycowej i chorobie wieńcowej serca.

Dzięki wysokiej zawartości magnezu dynia wpływa  na aktywację większej ilości połączeń nerwowych w mózgu. Pomaga w walce ze stresem i przeciwnościami losu. Niedobór tego pierwiastka może spowodować stany depresyjne, lękowe, i migreny. Dynia zawiera lecytynę, która określana jest mianem paliwa dla mózgu. W lecytynie znajdziemy inozytol, który uczestniczy w procesach przekazywania impulsów nerwowych do mózgu. Wzmacnia komórki nerwowe i poprawia zdolność zapamiętywania. Szczególnie jest polecana uczniom, osobom które na co dzień pracują umysłowo oraz w czasie zwiększonego wysiłku intelektualnego. Dynia znajdzie zastosowanie u osób stosujących koloroterapię, bowiem intensywna pomarańczowa barwa, pobudza do działania i dodaje otuchy.

Beta-karoten – podobnie jak wszystkie karotenoidy – jest przeciwutleniaczem, co oznacza, że hamuje szkodliwe procesy oksydacyjne, a co za tym idzie – może zapobiegać rozwojowi chorób nawet  nowotworowych. Badania wykazały, że częste spożywanie dyni zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu żołądka, raka piersi, raka płuc i raka jelita grubego.

Beta-karoten, czyli pochodna witaminy A wpływa na prawidłowe funkcjonowanie wzroku. Jest składnikiem barwnika wzrokowego występującego w siatkówce oka, pozwalającego lepiej widzieć zmierzchu. Pomaga w profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej(AMD), która jest jedną z przyczyn pogorszenia się i utraty wzroku  starszym wieku. Spowalnia również rozwój kseroftalmii(zespół suchego oka), oraz zapobiega powstaniu zaćmy.

Dynia składa się aż w 90% z wody, więc idealnie nawilża i nawadnia organizm. Dostarcza dużą ilość błonnika pokarmowego, który wpływa na poprawę perystaltyki jelit, przyśpiesza przesuwanie treści pokarmowych i wchłanianie substancji odżywczych. Jeden kubek gotowanej dyni (245g) zawiera aż 3 g błonnika. Jego pęcznieje powoduje zwiększenie objętości pokarmowej, wolniejsze opróżnianie żołądka i wydłużenie odczucia sytości. Dynia zawiera duże ilości celulozy, która przyśpiesza metabolizm, dzięki czemu organizm pozbywa się zalegających i nagromadzonych toksyn. Sok z dyni wypity na pusty żołądek działa jako środek na zaparcia, i wspomaga odchudzanie. Oczyszcza organizm, pomaga pozbyć się z organizmu toksyn i zalegających złogów.

Dzięki wysokiej zawartości potasu reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu wspomagając pracę nerek. Dynia należy do grupy produktów zasadowych, czyli alkalizuje organizm, a jednocześnie go odkwaszając.

Dynia zawiera antyoksydanty, które neutralizują wolne rodniki i spowalniają starzenie się organizmu, nawilżają i wygładzają skórę. Dzięki wysokiej zawartości witaminy A dynia reguluje pracę gruczołów łojowych w skórze i pozwala zachować jej  młody wygląd. Cynk wspomaga gojenie się ran i leczenie chorób skórnych np. trądzik i opryszczkę. W medycynie ludowej z miąższu dyni przygotowywano okłady na trudno gojące się rany i oparzenia skórne. Przecieranie twarzy kawałkiem dyni poprawia nawilżenie skór, uelastycznia i oczyszcza , zamyka pory. Wyciśnięty sok z dyni działa tonizująco na skórę, przywracając  jej właściwe pH. Dynia jest bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, które pomagają zapewnić piękne, zdrowe włosy oraz nieskazitelną i wygładzoną cerę.

Miąższ z dyni polecany jest kobietom w ciąży. Jest doskonałym środkiem przeciw mdłościom i wymiotom. Dynia zawiera kwas foliowy, który zapobiega wadom rozwojowym cewy nerwowej. Fitoestrogeny pomagają kobietom złagodzić objawy menopauzy – zmniejszają uderzenia gorąca, bóle głowy, czy bóle stawów. Przypominają działaniem estrogeny, czyli hormony piękna i młodości. Wykazują one działanie antyoksydacyjne, czyli hamujące działanie wolnych rodników odpowiedzialnych za procesy starzenia się skóry. Rozgotowana dynia jest lekkostrawna i łatwo przyswajalna, więc z powodzeniem można ją podawać niemowlętom od 4 miesiąca życia. Ma niewielką zdolność wiązania azotanów, i metali ciężkich z gleby, wiec jest bezpiecznym produktem.  Sok z wyciśniętej dyni łagodzi kolkę u niemowląt i uspokaja.

Dynia oprócz drogocennego miąższu, zawiera tez pestki, które mimo że są kaloryczne mają wiele cennych witamin i minerałów. Z pestek dyni można wytłoczyć olej na zimno. Ma on ciemnobrązowy kolor, orzechowy smak i zapach. Olej z pestek dyni w 80% zawiera nienasycone kwasy tłuszczowe, które wykorzystane są do budowy ścian  komórkowych, witaminy i hormonów. Zawiera także kwas linolowy i olejowy oraz bogactwo witamin z grupy E, B, A i C.  W kuchni może być używany na zimno do sałatek i warzyw gotowanych. Oleju nie można podgrzewać, ponieważ pod wpływem wysokiej temperatury traci cenne właściwości odżywcze.

Pestki z dyni to najskuteczniejszy środek wspomagający detoksykację oraz usuwanie pasożytów u dzieci. Jest to sposób całkowicie naturalny, bezpieczny i nie powoduje skutków ubocznych. Kurkubiacyty, czyli substancje zawarte w błonce otaczającej nasiona pestek dyni, zabezpieczają przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Działają porażająco na  układ nerwowy pasożytów, wspomagając leczenie chorób pasożytniczych.

Pestki są doskonałe w walce z owsikami, glistą ludzką, i innymi pasożytami. Należy zblendować surowe pestki z dyni i spożywać je na czczo, przed śniadaniem.

Dzięki zawartości fitosteroli i cynku pestki z dyni chronią przed powiększeniem gruczołu krokowego prostaty. W krajach bałkańskich, gdzie zjada się dużo pestek z dyni, choroba prostaty jest rzadko spotykana. Zapotrzebowanie na cynk wśród mężczyzn jest czterokrotnie większe niż u kobiet. Powinni spożywać około 15 mg dziennie. Cynk bowiem jest nazywany męskim pierwiastkiem, poprawia sprawność seksualną, podtrzymuje żywotność plemników, przyczynia się do lepszej pracy gruczołu krokowego i produkcji testosteronu. Witamina E wpływa na potencję, pomaga w leczeniu niepłodności, ponieważ przedłuża żywotność plemników. Przy niedoborze tej substancji biologicznej u mężczyzn dochodzi do niedostatecznej produkcji plemników.

Na targowiskach można spotkać wiele rodzajów dyń, różnią się wielkością, kolorem, i smakiem. Dynie należy wybierać ciężkie, o symetrycznym kształcie. Trzeba zwrócić uwagę na ogonek- powinien być suchy i brązowy. Należy je przechowywać w suchym i chłodnym miejscu . Przygotowując, należy  odciąć jej wierzch i rozciąć na połowę. Następnie usunąć wszystkie pestki i włóknisty miąższ. Po przekrojeniu dynia musi być przyrządzona w tym samym dniu. Gdy na targowisku jest już rozkrojona, trzeba spróbować pestkę. W smaku powinna być słodka i pełna w środku.

Dynia powinna się znaleźć w diecie każdego człowieka, także dzieci, na takiej samej zasadzie jak kabaczki, cukinia, pomidory bądź marchew, kalafior, kapusta, brokuły i inne, choćby dlatego że trudno znaleźć warzywo, którego 100 g dostarczałoby aż 100% dziennego zapotrzebowania na witaminę A. Dyniowy sezon trwa w październiku i listopadzie, ale dynia nadaje się na przetwory. Dynia może być przyrządzana na wiele różnych sposobów. Wykonywać z niej można pyszna obiady, desery, a nawet przetwory.